Wyobraź sobie, że masz w głowie mnóstwo myśli, potrzeb, marzeń, obaw i pomysłów, ale… nie możesz ich wyrazić. Chcesz coś powiedzieć, ale słowa nie przychodzą. Wiesz, co chcesz zjeść, dokąd iść, co czujesz – ale masz trudność, nie potrafisz tego zakomunikować osobom obok. A może wiesz, że są dźwięki wokół Ciebie, słyszysz je, ale nie rozumiesz tych wypowiadanych przez otoczenie. Zupełnie jakbyś był w zupełnie obcym kraju. To właśnie rzeczywistość wielu dzieci z niedokształceniem mowy pochodzenia korowego i/lub afazją.

Niedokształcenie mowy pochodzenia korowego  – zaburzenie rozwoju mowy dziecka wynikające z uszkodzenia kory mózgowej przed wykształceniem się prawidłowego poziomu umiejętności odróżniania fonemów, czyli najmniejszych elementów mowy, a więc głosek, sylab czy wyrazów. i/lub  czucia pozycji i ruchów narządów mowy i/lub innych ogniw układu funkcjonalnego mowy. Uszkodzenie uniemożliwia prawidłowe kształtowanie się korowych programów odpowiedzialnych za opanowanie mowy (systemu językowego). Może być spowodowane urazem lub chorobą mózgu, taką jak udar lub zaburzenie neurologiczne.

O afazji dziecięcej powiemy, kiedy zaburzenie następuje w wyniku anatomicznych uszkodzeń okolic kory mózgowej, kiedy już zostały prawidłowo wykształcone wyżej opisane funkcje niezbędne dla prawidłowej komunikacji językowej.

Może dotyczyć mówienia, rozumienia, czytania lub pisania. Dzieci z tymi zaburzeniami mogą mieć problemy z wyrażaniem swoich myśli w wyraźny sposób, a także mogą mieć trudności z rozumieniem języka. Mogą również doświadczać trudności w porozumiewaniu się z innymi ludźmi.

Dziecko z tymi zaburzeniami (mimo dobrego poziomu rozwoju funkcji intelektualnych, normatywnego słuchu), zależnie od obszaru uszkodzenia kory mózgowej, może:
- rozumieć więcej, niż potrafi powiedzieć,
- mówić mało, niegramatycznie lub niewyraźnie,
- mówić bardzo dużo, ale nikt nie jest w stanie zrozumieć wypowiedzi,
- może nie rozumieć wypowiedzi kierowanych do niego w sposób werbalny,
- mieć trudności ze znalezieniem słów,
- złościć się, gdy nie może się wyrazić.
- wycofywać się z interakcji,
- przejawiać brak motywacji do mówienia,
- mieć wtórne trudności emocjonalne i społeczne.

W przypadku dzieci z nmpk/afazją mowa może się pojawić lub wrócić – ale potrzeba na to czasu, terapii i ogromnego wsparcia. Często niestety nie rozwija się, nie wraca. W każdym z tych wypadków nie można czekać aż sytuacja naprawi się sama.  Nie ma wątpliwości, że intensywne wsparcie terapeutyczne jest niezbędne.

Dlaczego?
- Bo dziecko potrzebuje być słyszane i rozumiane – każdego dnia.
- Bo potrzebuje mówić o tym, co czuje, czego chce, co je boli, co je cieszy.
- Bo frustracja z powodu braku skutecznej komunikacji może prowadzić do trudnych zachowań, izolacji, a nawet wtórnych zaburzeń emocjonalnych.

W przypadku dzieci z afazją terapia (neuro)logopedyczna jest absolutnie niezbędna.  To ona pomaga odbudować lub rozwijać system językowy dziecka – uczy rozumienia słów, budowania wypowiedzi, rozwija artykulację i kompetencje językowe. Ale… to nie wszystko.

Dziecko nie może czekać latami na skuteczne porozumiewanie się. Potrzebuje „języka na teraz”. Narzędzi, które pozwolą mu już dziś wyrazić potrzebę, niezgodę, emocję czy pomysł. I właśnie tu pojawia się Komunikacja Alternatywna i Wspomagająca AAC.  To nie jest wybór: albo AAC, albo logopeda. To powinna być synergia – współistnienie dwóch form terapii, które uzupełniają się i wspólnie wspierają dziecko.

✅ Rozwija mowę werbalną – ćwiczy umiejętność nazywania, wypowiadania się, konstruowania zdań.
✅ Wzmacnia rozumienie języka – dziecko lepiej rozumie polecenia, pytania i wypowiedzi innych.
✅ Pracuje nad artykulacją – poprawia wymawianie głosek i płynność wypowiedzi.
✅ Uczy gramatyki i słownictwa – budowanie bogatego, poprawnego języka.
✅ Rozwija kompetencje językowe – takie jak opowiadanie, zadawanie pytań, prowadzenie dialogu.

✅ Daje możliwość natychmiastowej komunikacji – nawet jeśli dziecko nie mówi, może wyrazić swoje potrzeby i emocje.
✅ Zapobiega frustracji – dziecko nie musi „czekać na mowę”, by być zrozumianym.
✅ Buduje relacje i wspiera rozwój społeczny – dziecko może rozmawiać z innymi, podejmować interakcje.
✅ Wzmacnia motywację do komunikowania się – bo dziecko doświadcza sukcesu w rozmowie.
✅ Wspiera rozwój mowy – badania pokazują, że Komunikacja AAC nie opóźnia mowy, ona stymuluje jej rozwój.
✅ Uczy strategii komunikacyjnych – np. wskazywania, wyboru, pytań – przydatnych także w mowie werbalnej.